گمرك

سازمان گمرك و تاريخچه آن در دنيا از سال ۱۹۵۲ تحت عنوان شوراي همكاري گمركي تأسيس گرديد و با دارا بودن ۱۵۹ دولت عضو، تنها سازمان جهاني ذيصلاح در امور گمركي محسوب مي شود. كساني كه عضو اين سازمان شوند مي توانند از مزاياي كمك هاي فني و خدمات آموزشي كه توسط دبيرخانه سازمان يا با مشاركت آن تدارك و ارائه مي شود، بهره مند شوند. كميته هاي اصلي سازمان جهاني گمرك عبارتند از : – كميته فني دائمي شامل كميته فرعي مديريت اطلاعات – كميته اجرايي – كميته سيستم هماهنگ HS شامل كميته فرعي بازنگري در سيستم هماهنگ و كميته فرعي علمي. -كميته تعيين ارزش گمركي – كميته فني قواعد مبدأ و اما تاريخچه سازمان گمرك در ايران كه به دوره اشكانيان بر مي گردد و واردات آنها در آن زمان ابريشم چين، ادويه هندوستان و كالاهاي رومي بوده كه در دفاتر مخصوص ثبت و از صاحبان آنها حقوق معيني دريافت مي‌ شده است. در زمان ساسانيان (‌سده چهارم تا ششم ميلادي) يك دهم ارزش يا مقدار از واردات حقوق گمركي به ميزان دريافت مي ‌شده است.‏ با ورود اسلام به ايران اين رويه در ساير ممالك اسلامي رايج گرديد. در دوره صفويه عوارض گمركي كالاها با توجه به بهاي آن تعيين مي‌ شد. از سال ۱۰۵۳ هجري شمسي ( ۱۶۷۴ ميلادي )‌ گمرك به صورت اجاره اي اداره مي‌ شد و اين ترتيب بيش از دو قرن ادامه داشته است.‏ در سالهاي ۱۳۱۵ و۱۳۲۰ و ۱۳۲۹ و ۱۳۳۲ ه. ش. چندين بار در قانون تعرفه گمركي ايران تجديد نظر شد؛ اما قانون تعرفه گمركي در دهم تير ۱۳۳۷ به تصويب مجلس شوراي ملي رسيد. كه قانون مزبور مشتمل بر ۳۶ ماده و جدول منضم به آن است كه مشتمل بر ۲۱ فصل و ۸۶ بخش و ۹۹۱ نوع كالا است. قوانين وضع شده امور گمركي در سال ۱۳۹۰ بازبيني شده و متن قانون جديد امور گمركي در دي ماه اين سال جهت اجرا ابلاغ شد. تعريفي كه ما براي گمرك بكار مي بريم تعريفي است كه توسط شوراي همكاري گمركي ارائه شده است: « گمرك سازماني است دولتي كه مسئول اجراي قانون گمرك و وصول حقوق و عوارض ورودي و صدوري و همچنين واردات، ترانزيت و صادرات كالا مي ‌باشد. » ‏ اجراي قوانين و مقررات مربوط به كالاي همراه مسافر نيز بر عهدهٔ سازمان گمرك مي‌باشد. از طرف ديگر، حقوق گمركي از نوع ماليات غير مستقيم است. واژه گمرك از ريشهٔ كومرسيوم Comercium گرفته شده است كه در زبان هاي فرانسه و انگليسي كومرس Commerce به معني تجارت و مبادله كالا گفته مي ‌شود. واژه گمرك به حقوقي كه بر كالا و مال التجاره تعلق مي‌گيرد، نيز اطلاق مي شود و به عقيده برخي پس از فتح قسطنطنيه دولت عثماني اين واژه را با تلفظ تركي، يعني كومروك مورد استفاده قرار داده ‌است. در فارسي اين كلمه از تركي گرفته شده ‌است، در ضمن در معاهدات نادرشاه با سلطان محمود خان اول پادشاه عثماني نيز كلمه گمرك ذكر گرديده ‌است. اصطلاح گمرك به هر يك از قسمت هاي سازمان گمرك و يا ادارات اصلي مانند اداره گمرك و يا تابعه آن مانند مأمور گمرك، اظهار نامة گمركي و يا حقوق گمركي نيز اطلاق مي شود. همان طور كه از تعريف گمرك مشخص است، در هر كدام از شهرهاي ايران چه مرزي و چه غير مرزي، كه ورود و يا صدور كالا انجام مي گيرد، بالطبع سازمان گمرك نيز وجود خواهد داشت كه از جمله آنها مي توان به موارد زير اشاره كرد: گمركات استان تهران گمركات استان گلستان گمركات استان كرمانشاه براي مشاهده ليست تمامي گمرك هاي موجود در كشور مي توانيد از اينجا اقدام نمائيد. گمرك جمهوري اسلامي ايران عهده دار مسئوليت خطير اجراي سياست هاي اقتصادي و تجاري در مرز هاي رسمي كشور مي باشد. اهميت اين سازمان تا آنجاست كه حتي براي طراحي آرم آن نيز نهايت دقت و توجه انجام گرفته است. آرم گمرك جمهوري اسلامي ايران نمادي از واژه گمرك و در بردارنده مفاهيمي است كه نشان دهنده وظايف گمرك است. ‏ در آرم فوق به مفهوم واژه گمرك به اعتبار دروازه و دروازبان اقتصادي كشور توجه شده.‏ مفهوم ورود و صدور آزاد كالا با نو‏ار سبز رنگ نشان داده شده است؛‏ نوار قرمز به مفهوم ورود و صدور ممنوع و كنترل شده كالاست؛‏ نوار سبز و قرمز با فضاي سفيد بين آنها نشانگر پرچم كشور عزيزمان جمهوري اسلامي ايران است؛ دو نوار سياه در دو زاويه آرم، چهارچوب دروازه و بيانگر كنترل گمركي و اعمال قانون است.‏ خطوط تشكيل دهنده آرم نمادي از حروف مقطع واژه گمرك مي ‌باشد.‏ وظيفه قانوني گمرك فقط تطبيق واردات و صادرات با مقررات وضع شده براي واردات كالا و صادرات مي باشد. بنابراين در ورود يا صدور كالا فقط نقش گمرك ‌آن‌ است‌ كه:‏ ‏‏۱- اعمال سياست هاي دولت در زمينه صادرات و واردات مسافري و تحويل كالاها و نگهداري و حفاظت آنها در انبارها و اماكن گمركي و نظارت بر تحويل و تحول كالاهاي مزبور تا انجام تشريفات قانوني و ترخيص آن توسط صاحب كالا يا نماينده قانوني وي.‏ ‏۲- اجراي قانون مقررات صادرات و واردات، آئين نامه‌ ها و بخشنامه هاي آن و تشخيص و اخذ حقوق گمركي و سود بازرگاني و عوارض و واريز آن  به حساب سازمان هاي ذيربط.‏ ‏۳- تعيين ارزش و تعرفه كالاهاي وارداتي و صادراتي ‏۴- كنترل و نظارت بر امر ترانزيت كالا از قلمرو كشور ‏۵- مبارزه با قاچاق كالا و تخلفات گمركي از طريق اعمال مقررات مربوطه ‏۶- جمع‌آوري و پردازش و انتشار آمار بازرگاني خارجي (‌واردات، صادرات)‏ ‏۷- رسيدگي و حل اختلافات ناشي از اجراي قانون و مقررات گمركي فيمابين گمرك و صاحب كالا.‏ ‏۸- بازبيني اظهار نامه هاي وارداتي و صادراتي و اسناد ترخيص كالا، مطابقت آنها با قوانين و مقررات جاري كشور به منظور احراز صحت شرايط ترخيص و وصول كسر دريافتي يا استرداد اضافه پرداختي‌ هاي احتمالي.‏ ‏۹- بازرسي از گمركات و نظارت بر عملكرد آنها ‏۱۰- برنامه ريزي جهت بهبود سيستم‌ هاي گمركي و پياده ‌سازي سيستم‌ هاي مكانيزه نظير نظام گمركي آسان رايانه ‌اي نگار ‏۱۱- برنامه ريزي در راستاي سيساست هاي اقتصادي دولت در جهت اجراي كامل قانون مقررات صادرات و واردات و قانون امور گمركي و آئين نامه اجرائي مربوطه.‏ ‏۱۲- گسترش ارتباطات بين المللي و گمركي با كشورهاي عضو اكو و كنفرانس اسلامي جهت تبادل تجربيات و همكاري هاي في ‌مابين.‏ ‏۱۳- انجام تشريفات گمركي واردات موقت، صادرات موقت، كابوتاژ، ترانزيت داخلي، ترانزيت خارجي و انتقالي ‏۱۴- اعمال مقررات گمركي در مورد فري شاپ، بسته ها و پيك هاي سياسي و پست بين المللي ‏۱۵- تشخيص و تحويل كالا هاي متروكه به سازمان جمع‌آوري و فروش اموال تمليكي و … طبق مقررات مربوطه ‏۱۶- انجام امور مربوط به حق ‌العملكاران در گمركات كشور ‏۱۷- بررسي و انجام امور به توصيه هاي سازمان جهاني گمرك.‏   يكي از سمت هايي كه در گمرك فعاليت دارد و در دانشگاه ها نيز جزء رشته هاي پر طرفدار محسوب مي شود، كارشناس گمرك يا كارشناس امور گمركي مي باشد. كارشناس امور گمركي مي تواند در گمرك كشور و يا بخش گمرك سازمان ها و شركت هاي بازرگاني و صنعتي دولتي و خصوصي فعاليت كند. دو نوع گمرك وجود دارد: گمرك مسافري : كه به ورود و خروج افراد مربوط مي شود. كارشناس گمركي كه در بخش گمرك مسافري كار مي كند، از كليه قوانين، آيين نامه ها و دستورالعمل هاي گمركي، مقررات مسافري، محدوديت ها و ممنوعيت هاي مسافري و ساير اطلاعات مربوط به اين بخش آگاه است. گمرك تجاري: كه به ورود و خروج كالا و اموال مربوط مي شود. در بخش گمرك تجاري نيز كارشناس گمرك بر قوانين صادرات و واردات، ارزش گذاري كالاها، تعرفه و كدگذاري كالاها و ساير قوانين و آيين نامه هاي مرتبط تسلط كافي دارد. كارشناس گمركي كه در بخش گمركي يك شركت يا سازمان مشغول به كار است، با داشتن تسلط كامل بر قوانين و مقررات گمركي و آشنايي كافي با نوع فعاليت، كالا و محصولات و كليه امور واردات و صادرات آن سازمان، وظيفه انجام كليه امور گمركي را برعهده دارد.   وظايف كارشناس گمرك با توجه به سازمان و بخشي كه كارشناس گمرك فعاليت مي كند، وظايف خاصي را برعهده دارد. اما به طور كلي وظايف كارشناس گمرك عبارتند از : شناخت كامل از قوانين و مقررات گمركي ممانعت از ورود و خروج مسافران يا كالاهاي غيرمجاز بازرسي مسافران، مدارك و بار آنها رسيدگي به درخواست هاي مراجعان از جمله مسافران، تاجران و … بررسي و رسيدگي اظهارنامه ها انجام يا نظارت بر عمليات هاي ارزيابي كالاها بررسي ارزش واقعي كالاها صدور پروانه هاي گمركي براي كالاها پس از انجام ارزيابي بررسي اظهارنامه ها و ساير اسناد مرتبط كنترل اظهارنامه هاي گمركي پس از ترخيص انجام كليه امور گمركي مربوط به صادرات و واردات كالاها درسازمان ها و شركت هاي مختلف   در اين قسمت مي خواهيم برخي از اصطلاحات گمركي را براي شما بيان كنيم كه براي هر كدام از آنها توضيح مختصري نيز بيان خواهد شد: ارزش كالاي صادراتي در گمرك : هر كالايي كه بعنوان صادرات به گمرك وارد شود، از سوي سازمان، از قبل براي آن قيمت واحدي تعيين شده است، و ليست اين قيمت براي صادركنندگان در دسترس مي باشد. اين كار به اين دليل انجام مي گيرد، كه اگر صادركننده خود مجاز به تعريف قيمت باشد، پس براي يك نوع كالا قيمت هاي مختلفي به سازمان گمرك ارائه خواهد شد، و به اين ترتيب چنانچه قرار بر اخذ تعهد ارزي يا اخذ ماليات يا حتي تهيه آمار بازرگاني باشد، هيچ كدام از اين منظورها درست برآورده نخواهد شد. ارزش كالاي ورودي در گمرك ( ارزش گمركي ) : عبارت است از بهاي سيف CIF، هزينه مربوط به افتتاح اعتبار و يا واريز بروات و … اسناد حمل : منظور از اسناد حمل، بارنامه است كه در اصل مي شود سند مالكيت شما. كه در صورت آسيب رسيدن به كالا، از طريق بارنامه مي توانيد ادعاي خسارت نمائيد. جزئيات مندرج در بارنامه بايد شامل موارد زير باشد: شرح كالا – علائم و يا شماره هاي تجاري – نام كشتي حامل – ذكر عبارتي كه حاكي از وجود كالا در كشتي باشد – بنادر بارگيري و تخليه – نام حمل كننده كالا – نام گيرنده كالا – نام و نشاني شخصي كه ورود اجناس به اطلاع او مي رسد و هزينه حمل پرداخت شده يا قابل پرداخت در مقصد است. همچنين تعداد نسخه هاي بارنامه كه به صورت اصل صادر شده است و تاريخ صدور. اسناد مثبته گمركي : اسنادي كه نشان دهنده ورود مجاز كالا به كشور، انجام تشريفات قطعي گمركي براي آن كالاها، ترخيص كالاها از گمرك با صدور سند و پرداخت تمامي مبالغي كه به ورود قطعي كالا تعلق مي گيرد، است. اظهارنامه كالا : در اين برگه اشخاص ذينفع روش گمركي را كه در مورد كالا اجرا خواهد شد، ذكر مي كنند. اظهارنامه ورود يا خروج : برگه اظهار نامه اي است كه در هنگام ورود يا خروج وسيله حمل و نقل توسط شخص مسئول وسيله حمل و نقل يا نماينده او بايد به مقامات گمركي ارائه شود. اظهارنامه گمركي : هر اظهار يا اقدامي كه راجع به اطلاعات خاص مورد نياز گمرك به هر شكل كه توسط گمرك توصيه شده يا مورد قبول واقع شود. اظهارنامه مبدا : شامل اطلاعاتي است در مورد مبدا كالاهاي ساخته شده كه در موقع صدور آنها توسط سازنده، توليد كننده، تهيه كننده، صادر كننده يا هر شخص صلاحيت دار ديگري در فاكتور تجاري يا هر سند ديگري كه مربوط به كالاها باشد، ذكر مي شود. حقوق ورودي در گمرك و واردات : وجوهي كه در گمرك از كالاهاي وارداتي دريافت مي شود، يكي حقوق و عوارض است كه در واقع نوعي ماليات غير مستقيم است، و ديگري هزينه ها است كه در مقابل انجام خدمت است مثل هزينه تخليه و بارگيري، آزمايش، استاندارد، انبارداري. حقوق و عوارض توسط گمرك وصول مي شود. ولي هزينه ها توسط سازمان هاي ارائه كننده خدمت مثل سازمان بنادر در بنادر، انبارهاي عمومي در گمركات داخلي، سازمان ملي استاندارد، … وصول مي گردد. حقوق ورودي در بند ح ماده ۱ قانون امور گمركي تعريف شده كه شامل دو قسمت است: ۱- حقوق گمركي ( كه براي همه كالاها ۴% است و توسط مجلس وضع گرديده ). ۲- سود بازرگاني كه توسط دولت تعيين مي گردد. البته ماليات ها و عوارض ديگر از جمله ۸% ماليات ارزش افزوده، ۴% از كالا هاي فرهنگي، ۵% از مجموع حقوق گمركي و سود بازرگاني به عنوان هلال احمر، …